professionals

Afscheid nemen

Een aantal jaren geleden was ik bij een lezing van prof. dr. Manu Keirse. Hij is klinisch psycholoog en doctor in de medische wetenschappen en wordt gezien als dé rouwspecialist. Zijn lezing ging daarom ook over verlies en verdriet en hoe je iemand die geconfronteerd is met rouw en afscheid kunt bijstaan. Hij weet op een liefdevolle, toegankelijke manier uit te leggen hoe we vaak in onze goedbedoelde onbenulligheid juist het verkeerde doen en zeggen, of juist nalaten, bij mensen die getroffen zijn door een groot verlies. In zijn boeken omschrijft hij de vele aspecten van verlies en heeft daarbij als boodschap dat het rouwen zelf, en het begrip voor iemand met rouw, uit ons systeem is verdwenen.

Verlies van je baan

Meestal denken wij bij rouw en verlies aan het overlijden van iemand die ons dierbaar was, maar rouw kent meerdere oorzaken. Wanneer je afscheid moet nemen van iets waar je je lange tijd mee verbonden hebt gevoeld, kun je rouwgevoelens ervaren. Zoals het plotselinge verlies van je baan door ontslag . Soms heb je het niet zien aankomen en komt het als donderslag bij een heldere hemel. Met soms heftige gevoelens van rouw tot gevolg.

En, zoals Manu Keirse in zijn boeken omschrijft, kan niet iedereen uit je omgeving even goed omgaan met jouw plotselinge verlies. Men reageert goedbedoeld, maar vaak niet zo handig. Bijvoorbeeld door meteen te vragen of je al gesolliciteerd hebt? Nog erger: je een doemscenario voor te houden. Je zou te oud, te kort, te lang of te onervaren zijn om ooit nog een nieuwe baan te kunnen vinden. En juist omgekeerd: “Joh, je hebt zo weer een nieuwe baan!”. Terwijl jij nog kampt met allerlei tegenstrijdige gevoelens.

Begeleiding

Mijn ervaring is dat het beter is om eerst zelf te ervaren wat er aan de hand is en het te verwerken door erover te praten. Dat praten kan met een partner of iemand die je goed kent en die je vertrouwt. Maar ook met iemand die je helpt met een werk naar werk traject, oftewel outplacement. Het hebben van rouw en verdriet wordt algauw gezien als zwakte en het tonen van kwetsbaarheid is niet iets wat mensen graag doen. Het kan gepaard gaan met emoties zoals boosheid en verdriet en daar voelen we ons ongemakkelijk bij.

Tijd nemen

Maar die baan heeft voor langere tijd een groot deel van je dag in beslag genomen. En die collega’s voelen als vrienden en familie. Misschien ontleen je zelfs je identiteit en status aan je werk en functie. En dan is dat allemaal ineens uit je leven verdwenen. Het voelt als een leegte, een zwart gat. En het voelt alsof je gefaald hebt. Of het voelt buitengewoon onwennig en vreemd. Iedereen ervaart rouwgevoelens op de een andere manier. Het hoeft heus niet te betekenen dat je als een dood vogeltje op de bank zit, maar wel dat je nergens zin in hebt. Geen puf om wat dan ook te doen. Neem daarom de tijd om bewust afscheid te nemen van die oude situatie. Gun jezelf die tijd.

Het aanvechten van je ontslag en daardoor het uitstellen van rouw en verwerking vertraagt het proces van afscheid nemen, waardoor je juist nog veel langer op zoek bent naar een andere baan. De stressgevoelens kunnen je ziek maken en dan ben je nog verder van huis.

Opluchting

Na verloop van tijd, en dat is voor de één een langere periode dan voor de ander, komt er weer ruimte voor iets anders, zoals het zich richten op de toekomst en dus het zoeken naar een andere werkgever. Vaak komt er dan ook weer ruimte om je te richten op iets dat energie geeft. Het oppakken van een hobby, sport of iets anders. Of het aanhalen van verslofte relaties in je sociale kring. Het geeft letterlijk lucht.

Pas daarna, als alles goed is verwerkt, kun je terugkijken op een prettige of minder prettige werkervaring, waarbij je veel geleerd hebt. En dat het goed is geweest en tijd voor iets anders.

Overigens ervaart niet iedereen gevoelens van rouw bij ontslag. Vaak genoeg heb ik ook meegemaakt dat mensen juist opgelucht zijn dat het dienstverband voorbij is en dat het gevoel van door het oog van de naald te zijn gekropen de overhand heeft.  Onbewust hadden ze het al lang niet meer naar hun zin, maar zijn ze door de waan van alle dag gewoonweg niet aan solliciteren toegekomen. Dan komt het gedwongen afscheid ineens goed uit.